به نقل از «خبرگزاری برنا»

بیماری هایی که مو را تهدید می‌کنند/ روش های مراقبت و نگهداری

تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۰۴۲۳۴۵

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛  مریم ابوالحسنی، کارشناس ارشد آموزش بهداشت، در گفتگو با برنا از عوامل موثر بر سلامت مو می گوید:

این کارشناس ارشد آموزش بهداشت با اشاره به اهمیت رژیم غذایی در سلامت مو به برنا گفت: رژیم غذایی بر سلامت مو تأثیر می‌گذارد، یک رژیم غذایی حاوی پروتئین، اسیدهای چرب ضروری، ویتامین ب و ویتامین ث، جهت تغذیه فولیکول‌های مو لازم است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حتی مواد معدنی مانند آهن، سولفور، روی می‌تواند در درخشانی و روشن تر شدن مو نقش داشته باشد. ویتامین آ نیز در کاهش خشکی مو تأثیر دارد.

وی در توضیح اثر بیماری ها بر سلامت مو چنین بیان داشت: طولانی شدن بیماری و استرس می تواند باعث ریزش و سفیدی مو شود، زیرا باعث جذب ضعیف مواد مغذی ضروری توسط مو و همچنین کاهش اکسیژن رسانی و گردش خون در ریشه مو می شود. بلوغ، بارداری و یائسگی می‌تواند از عوامل تأثیرگذار بر سلامت مو باشد. دوران بلوغ باعث چربی مو می شود و در صورت وجود تیروئید در فرد باعث خشکی مو می شود. در دوران حاملگی ریزش موقت موها اتفاق می افتد، و کاهش استروژن در طول دوران یائسگی نیز باعث خشکی و شکننده شدن موها می شود.

ابوالحسنی درخصوص داروها و آلرژی‌ها و آنچه بر سر سلامت مو می‌آورند افزود: برخی از داروها می‌توانند مانع گردش خون در پوست سر و خشکی مو شوند. حساسیت به برخی از محصولات مورد استفاده در پوست و مو باعث کاهش گردش خون در مو می شود، همچنین شوره سر نیز ممکن است نتیجه آلرژی باشد.

این کارشناس بهداشت  سبک زندگی را نیز بر سلامت مو بی تاثیر ندانسته و در این خصوص گفت: شیوه زندگی هر فردی تأثیر مستقیمی بر سلامت موی او دارد. از جمله سیگار کشیدن که با طاسی سر مرتبط است. همچنین زندگی در مناطق آلوده باعث ریزش مو می شود. تحقیقات نشان داده است که کراتین به عنوان یک مولکول پروتئینی در ساختار مو می تواند با سموم مختلف، مواد شیمیایی موجود در هوای آلوده و دود سیگار ادغام شده و از طریق جریان خون به فولیکول مو رسیده و باعث آسیب به مو شود. ورزش‌هایی مانند دویدن سریع، پیاده روی آهسته، شنا و هر ورزشی که باعث فعالیت مناسب قلب شود خون‌رسانی و اکسیژن را به پوست سر بیشتر کرده و باعث سلامت و تقویت مو می شود.

مریم ابوالحسنی از ژنتیک و اثر آن بر مو بیان داشت: عوامل ژنتیکی بر ضخامت، طول، رنگ و بافت مو تأثیر دارند. طاسی ارثی یا نازک شدن مو شایع ترین نوع کم مویی است که هر دو جنس را درگیر می کند اگرچه بروز ان در مردان بسیار بیشتر است.

روشهای پیشگیری از ریزش مو

این کارشناس ارشد آموزش بهداشت  روش های پیشگیری از ریزش مو را چنین برشمرد:

رژیم غذایی مناسب

غذاهایی که از لحاظ ویتامینهای B ، آهن و ید کامل باشند می تواند باعث قوت ، نمو و ثبات رنگ طبیعی مو بشوند. رژیم غذایی شامل : جگر گاو ، گوساله و یا گوسفند، استفاده از فرآورده های دریایی، جوانه گندم، ژلاتین، ماست و استفاده روزانه از غلات و نان. از گروه ویتامین های B سه نوع از آنها به نام های اسید پانتوتنیک، اسید فولیک و اسید پارا آمینو بنزوئیک می تواند رنگ طبیعی موها را نگهداری کنند .  داشتن رژیم غذایی متعادل و دارای مواد مغذی به داشتن مویی سالم و کاهش ریزش مو کمک می کند.

ماساژ دادن پوست سر

ماساژ برای هر نوع مو لازم است. منظور از ماساژ تنها مالش مو نیست بلکه باید پوست سر را طوری ماساژ دهیم که پوست سر به استخوان نچسبد، این ماساژ روزانه نه تنها از ریزش مو جلوگیری می کند و به آنها زیبایی می بخشد بلکه از بروز سردردها نیز جلوگیری می کند.

مراقبت از مو

به عقیده اکثر متخصصان منظور از بهداشت پوست و موی سر این است که از یک سو پوست سر کاملا تمیز نگهداری شود و از سوی دیگر بر مقاومت مو افزوده گردد. قشر جوان مخصوصا دختران جوان در مراقبت از موی سر افراط به خرج می دهند و این افراط گاهی نتیجه عکس دارد و بسیاری از بیماریهای مو و پوست در اثر همین وسواس بیش از حد بهداشت مو پدید می آید .

شستشوی موها

میزان چربی پوست سر نیز موجب تقسیم بندی مو به انواع معمولی، خشک و چرب شده است. شستشوی موی سر رابطه مستقیمی با جنس مو و میزان چربی موهای فرد بستگی دارد . موهای طبیعی را هفته ای یک بار، موهای خشک را ده الی پانزده روز یک بار، موهای چرب را هفته ای دو تا سه بار و اگر پوست سر بیش از حد چرب باشد باید هر روز شستشو داد . نیاز به دفعات شست و شوی مو به اندازه شست و شوی بدن نیست اما از تمیز نگه داشتن موها هم نباید غفلت کنیم. چگونه شستن مو برای افراد مختلف بستگی به نوع موی افراد، میزان فعالیت بدنی افراد، آب و هوا و حتی شغل آنها دارد .

نوع شامپو

ادعای اغلب سازندگان شامپو مبنی بر اینکه ماده ساخته شده به وسیله آنها سبب حفظ قدرت حیاتی و حتی رویاندن مو می گردد، دور از حقیقت و فقط ادعای محض است . برای انتخاب شامپوی مناسب مو بایستی ابتدا نوع مو مشخص گردد. مواد تشکیل دهنده یک شامپوی معمولی عبارتند از: پاک کننده، چرب کننده، تثبیت کننده کف، نرم کننده کف، غلظت دهنده، خنک کننده، ضد اکسیداسیون، ضد باکتری، ماده ای که حالت صدفی به شامپو می دهد، مواد معطر، آب، مواد عمل آورنده و عصاره یک یا چند گیاه. کلاً ترکیب اکثر شامپوها تقریباً یکسان بوده و اختلاف شامپوها در نوع مواد حالت دهنده آن است. چیزی که مهم است انتخاب نوع مناسب شامپو برای مو می باشد (موی خشک، چرب، معمولی، شوره دار، آسیب دیده، ضعیف و نازک، رنگ شده و غیره). برای این منظور فرد بایستی بطور مرتب نوع شامپوی خودش را عوض کند تا به بهترین نوع مناسب موهایش برسد و آنوقت می تواند آن مارک مخصوص را برای همیشه ادامه دهد. توجه داشته باشیدکه صابون های دست و بدن برای شستشوی موها مناسب نمی باشند و برای این منظور بایستی فقط از شامپو استفاده کنید. شامپو نقشی در رشد و حیات مو نداشته و فقط پاک کننده است. تبلیغاتی که راجع بوجود ویتامین، مواد مغذی مو و پروتئین در شامپوها و اثر مثبت آنها بر رشد مو می کنند صحت ندارد. هیچ شامپویی موها را پرپشت تر نمی کند زیرا اصولاً بعد از تولد فولیکول موی جدید ساخته نشده و تنها کاری که می شود کرد این است که با مراقبت صحیح و دارو تا حدی این فولیکول ها را حفظ نمود. وجود سدر، کتیرا، حنا و غیره در شامپو از نظر رشد و تقویت مو اثر خاصی ندارد. سدر ضد چربی موها است و لذا شامپوی آن برای موهای چرب توصیه می شود. کتیرا چون موها را نرم تر می کند (حالت دهنده است) لذا شامپو کتیرا برای موهای زبر و خشک مفید است. حنا در سطح مو باقی مانده و لذا خاصیت رنگ کنندگی و مقداری اثر حجم دهندگی مو دارد .شستشوی مو بازرده تخم مرغ، آب برنج، عسل، مورد، نخود و غیره ارتباطی با رشد مو نداشته و در بسیاری از موارد بهتر است این مواد به عوض مالیدن به موها، خورده شوند تا مواد مغذی آنها از طریق جریان خون به موها برسد .برای شستشوی موهای آسیب دیده (مویی که در اثر دستکاری بیش از حد دچار تخریب مو شده و پیوندهای گوگردی ساختمان آن تغییر کرده اند. این مو دارای خشکی، زبری و عدم استحکام است)، بهتر است از شامپوی دارای PH خنثی و یا اسیدی خیلی ضعیف استفاده شود .

خشک کردن موها

برای خشک کردن موها پس از استحمام بهتر است اجازه دهید آنها به حالت طبیعی خشک شوند و با موهای خود با ملاطفت رفتار کنید . در صورت استفاده از حوله آنرا فقط بر موها فشار داده و از مالش شدید اکیداً خودداری نمایید. سشوارکردن در صورتی که از ب

شانه زدن موها

مو برای سالم ماندن به برس کشیدن و شانه کردن روزانه نیاز دارد .روزانه 3 - 2 بار برس یا شانه زدن مو کافی است. از این بیشتر کشش وارده بر مو در دراز مدت سبب آسیب به مو می شود (مثل مو خوره، شکسته شدن و گاهی کم پشتی موها). قبلاً معتقد بودند که برس زدن زیاد مو و ماساژ مرتب پوست سر میزان جریان خون رسیده به مو را زیاد کرده و موجب تقویت آن می گردد ولی در حال حاضر این مطلب رد شده است . برس زدن گذشته از پاک کردن موها ، خون را به جریان می اندازد  به شرط آنکه موها سالم و محکم باشند پس بایستی ابتدا موها را سالم ساخت و بعدا اقدام به برس زدن موها کرد .برس ایده آل باید دارای موهای نرم، قابل ارتجاع و با نوک گرد و درشت بوده بطوریکه موها به نرمی در بین آنها حرکت نموده و کشیده نشوند. بهتر است از شانه یا برسی استفاده شود که تولید الکتریسیته ساکن نکند (شانه یا برس فلزی نوک تیز خوب نیست). شانه بایستی از پلاستیک قابل ارتجاع ساخته شده باشد. نوک دندانه های شانه بایستی گرد و عریض و اتصال بین دندانه ها درست در مرکز هر دندانه بوده و همچنین فواصل دندانه ها متناسب و جنس آنها انعطاف پذیر و نرم باشد تا دندانه ها به راحتی بین موها حرکت نمایند. از برس و شانه زدن موهای خیس خودداری کنید زیرا موی خیس خاصیت ارتجاعی بیشتری داشته و لذا تحت کشش و فشار دندانه های شانه یا برس احتمال آسیب رسیدن به موها افزایش می یابد .

بیماری های مو

این کارشناس بهداشت  بیماری هایی که مو را تهدید ؛ روش های مراقبت و درمان را  نیز چنین برشمرد:

شپش سر

آلودگی به شپش یک مسئله اجتماعی و گریبان گیر بسیاری از جوامع بشری است و از بیماریهایی است که در مدارس کشور شایع می باشد. این بیماری بیشتر در مناطقی که دارای تراکم جمعیت و فقدان بهداشت عمومی می باشد، مشاهده می شود وامروزه جزء معضلات جامعه بشری محسوب می گردد. اهمیت اپیدمیولوژیک به ویژه در ایران، عبارت است از:

1- شیوع سریع و ایجاد ناراحتی های بسیار و نیز انتقال بیماریهایی از قبیل تیفوس که می تواند باعث مرگ انسان شود.

2- شیوع تحت شرایط فقدان بهداشت عمومی، فقر عمومی و فرهنگی، تراکم جمعیت مانند اردوگاهها ، مدارس، سرباز خانه ها و ...و عدم رعایت بهداشت فردی بسیار بالاست.

3- انتقال از افراد آلوده به افراد سالم از راه تماس مستقیم و یا غیر مستقیم بوسیله وسایل شخصی فرد آلوده مانند: شانه، کلاه، روسری، مقنعه و وسایل خواب و البسه می باشد .عوارض آلودگی روانی شپش بیش از جنبه های بهداشتی آن است ، القاب و برچسب هایی که به افراد زده می شود و بر قابلیت آنها در انجام امور زندگی تاثیر منفی می گذارد. آلودگی باعث احساس انزجار، احساس تنفر، خستگی، درد، عصبانیت، وحشت، ناباروری و استهزاء می شود. کودکان بیشتر از بزرگسالان و زنان به سبب انبوهی موی سر بیش از مردان، به شپش سر آلوده می شوند. آلودگی به شپش را می توان در بین گروههای سنی 11-6 دید، همچنین افزایش ابتلا در بین گروههای سنی 36-24 نیز به چشم می خورد. با توجه به اینکه مهمترین راه انتقال تماس مستقیم ( سر به سر) و استفاده از وسایل شخصی دیگران می باشد، در نتیجه این امر شرایط شیوع را در اماکن پرجمعیتی مثل مدرسه فراهم می سازد (18). آلودگی سر به شپش و رشک خطر ویژه‌ای دارد زیرا این انگلها باعث خارش و یا عفونت پوست می‌شوند و می‌توانند بیماریهای دیگر را منتقل کنند، در صورت مشاهده جهت درمان سریعاً به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنند.  

 - اولین اقدام به موازت معالجه، شستن وسایل، رختخواب و لباس ها است.

 - هرگز از شانه، کلاه، مقنعه و روسری دیگران استفاده نکنید. 

 - در صورت مشاهده جوشهای چرکی، پوسته پوسته شدن، لکه‌های سفید رنگ و یا هرگونه ضایعه غیرطبیعی در روی پوست سر فوراً به پزشک مراجعه کنند.

شوره سر

پوست انسان در خارجی‌ترین سطح خود به‌دلیل داشتن کراتین مدام در حال بازسازی سلولی است و این بدین معنیست که در تماس مداوم با فضای اطراف سلولهای پوست خارجی (اپیدرم) در لایه بیرونی از بین می‌روند و نیاز به جایگزینی دارند. این بازسازی در تمام سطح بدن وجود دارد ولی هنگامی‌که در اسکالپ سر به‌دلیلی این روند مرگ سلولی افزایش پیدا کند به شکل ذرات قابل دیدن یا به اصطلاح شوره سر پدید می‌آید. شوره سر همان پوسته پوسته‌های سفید مو است و پزشکان نیز هنوز در مورد علت اصلی ایجاد ‌آنها مطمئن نیستند، اما یک فرضیه در این رابطه وجود دارد و‌ آن این است که شاید در اثر رشد بیش از حد قارچ‌ها در سر ایجاد می‌شوند. از طرفی شاید خشک شدن یا چرب شدن بیش از حد پوست یا شامپو کردن زیاد و یا عدم شامپو کردن باعث بروز شوره شود. اگزما یا پسوریازیس نیز می‌تواند از عوامل ایجادکننده این حالت در سر باشد. شوره علاوه بر اینکه در ظاهر موی سر تغییراتی ایجاد می‌کند، با خارش شدید نیز می‌تواند همراه باشد که آزاردهنده است .

شوره خشک

این دست از شوره‌ها قابل دیدن و به شکل لایه‌هایی از پوست سر می‌باشند. سفید، مسطح و به آسانی جدا شونده هستند. بیشتر کسانی که به این نوع شوره دچار می‌شوند موهای خشکی دارند. در بیشتر موارد سبب خارش آزار دهنده‌ای می‌شوند و خاراندن آن روند افزایش و تکثیرشان را تندتر می‌کند. همچنین خارش آنها سبب ملتهب شدن پوست سر و تلاش بیشتر پوست برای نوسازی و درنتیجه افزایش شوره می‌شود .

شوره چرب

این نوع شوره ذرات کوچکتر، گرد تر و کمی زرد رنگ هستند. به صورت ذرات چربی به پوست سر چسبیده و جدا کردن آنها سخت تر و باعث زخم‌شدن می‌شود.سبب احساس خارش زیادی می‌شوند و اغلب نشانی از ریزش مو می‌باشند و با توجه به این نکته از خارش سر در شوره چرب باید اکیداً پرهیز شود.

علل ایجاد شوره سر

در ایجاد شوره سر علتهای مختلفی می‌توانند دخالت کنند ولی نوع خشک و یا چرب آن بستگی به نوع پوست بیمار دارد. از دلیل‌های اصلی ایجاد شوره می‌تواند :

• اختلال در سیستم هورمونی

• تغذیه نامناسب و ناهماهنگ

• مصرف دخانیات

• استرس‌ به‌ویژه در دوره‌های مداوم و شدید

• کامل نبودن شستشوی سر و باقی‌ماندن مواد شوینده روی پوست سر

• تحریک پوست

• حساسیت به محصولات آرایشی مراقبت از مو

• قارچ مخمر مانند مالاسزیا

درمان شوره سر

برای درمان شوره سر قبل از رفتن به پیش پزشک نیاز به هیچ آماده سازی خاصی نیست.پزشک باید به نگاه کردن به پوست سر شما نوع شوره سر شما را تشخیص دهد. اگر شما محصول جدیدی را برای مراقبت از موی خود استفاده می کنید در هنگام مراجعه به پزشک آن محصول را با خود به همراه داشته باشید که پزشک نظر بدهد که آیا شوره سر شما ناشی از آن محصول جدید می باشد یا خیر. در درمان شوره سر علاوه بر راه‌حلهای دارویی و استفاده از شامپوهای ویژه ضد شوره (Anti Dandruff) می‌توان از روشهای مراقبت پوست نیز استفاده کرد.

• پرهیز از خارش پوست سر

• ماساژ پوست سر و استفاده از فشار پخش شده دوش آب در هنگام شستشو

• استفاده از آب با گرمای ولرم برای شستشوی سر

• خشک کردن موی سر بدون استفاده از خشک کن و در صورت استفاده با دمای پائین

• بهداشت سر و عوض کردن دائم روکش بالش خواب

• عدم استعمال دخانیات در صورت امکان

• استفاده از شامپوی ملایم و مناسب با توجه به پوست سر (از نظر خشکی و یا چرب بودن).

 

درمان‌های سنّتی همچون ماساژ ۲۰ دقیقه پوست سر با ماست پیش از آبکشی و یا ماساژ سر با شانه و برس آغشته به نمک خوراکی نیز وجود دارند. نکته مهم در شوره سر اینکه در صورت طولانی مدت شدن مشاهده شوره سر باید آنرا جدی گرفته و به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کرد زیرا پوست سر در این شرایط می‌تواند میزبان بسیاری از باکتریها و قارچها شود .

موخوره

موخوره یا دوشاخه شدن انتهای مو، ناشی از آسیب فیزیکی (تروما یا حرارت) و یا آسیب شیمیایی به مو است و در خانمها شایعتر است. لایه محافظ مو در فیبرهای انتهایی مو از بین میرود، در نتیجه قسمت انتهایی مو چند شاخه و شکننده می شود. این آسیب می تواند از سشوار زدن زیاد، برس زدن مکرر با برس زبر، رنگ کردن مکرر مو و دکلره کردن، شامپوهای اسیدی یا قلیایی، فر دائمی و... ناشی شود. موهای خشک بیشتر دچار این مشکل میشوند. برای درمان باید موها را کوتاه کرد و از تحریک فیزیکی مو اجتناب کرد، از برس ها و شانه هایی از جنس مواد طبیعی استفاده کرد، می توان از روغن و ضماد گیاهی مناسب استفاده کرد، از شامپوهای ملایم استفاده کرد. پیشگیری با اجتناب از آسیب به مو است.

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: بهداشت مو سر مراقبت از مو سر بیماری های مو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۰۴۲۳۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

یک درصد آسیب‌های اجتماعی رفتار‌های «پرخطر» هستند/ غربالگری بیش از ۶.۵ میلیون دانش‌آموز

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه یک درصد از آسیب‌های اجتماعی رفتار‌های پرخطرند گفت: برنامه نماد و آیین نامه قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، آموزش و پرورش را مکلف کرده، کلیه دانش آموزان مدارس دولتی و غیردولتی را از جهت تحصیلی و رفتاری مورد رصد و پایش قرار دهد که امسال بیش از شش میلیون و ۶۰۰ هزار دانش آموز غربال شده‌اند.

 امیر تجلی نیا در نشستی خبری با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی در گذر زمان روندی افزایشی به خود گرفته است گفت: آسیب‌های اجتماعی متنوع‌تر از قبل شده، سن افراد درگیر کاهش یافته، مشهودتر شده، جنبه تلفیقی ترکیبی پیدا کرده، خانواده‌ها درگیر و به نوعی با نوزایی در آسیب‌های اجتماعی مواجهیم.

وی با بیان اینکه آسیب،‌های اجتماعی چرخه‌ای شده، یعنی دانش آموزی که دچار رفتار پرخطر فرار از منزل شده، درگیر آسیب‌های بعدی هم می‌شود افزود: آسیب‌های اجتماعی علت‌های متعددی دارند، بعضی از علت‌ها در گذشته بوده و همچنان اثر خود را حفظ کرده، بعضی از علت‌ها هم مربوط به چند سال اخیر است.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش درباره دسته‌بندی آسیب‌های اجتماعی ادامه داد: دسته بندی مختلفی از آسیب‌های اجتماعی وجود دارد؛ یک درصد از آسیب‌های اجتماعی رفتار‌های پرخطرند (مانند اختلال سوءمصرف مواد، آسیب به خود، خشونت و فرار از منزل یا مدرسه) که ویژگی این رفتار‌ها مسری بودن آن است یعنی از دانش‌آموزی به دانش‌آموز دیگر سرایت می‌کند.

تجلی‌نیا با بیان اینکه هنگام مواجه شدن با رفتار پرخطر تا جایی که امکان دارد افراد غیرضروری مطلع نشوند گفت: اگر بحث فراگیر و پیچید دانش‌آموزانی که در معرض خطر بودند باید مداخلات روی آنها انجام شود.

وی با بیان اینکه برنامه نماد (نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان) از سال ۱۳۹۴ مطرح شده است افزود: دانش‌آموزانی که درگیر مسائل و آسیب‌های اجتماعی هستند نیازمندی‌های مختلفی دارند (ممکن است دانش آموزی درگیر اختلالات روان شناختی، فقر مطلق، نیازمند درمان، نیازمند خدمات مددکاری، بد سرپرست یا بی سرپرست، حتی جان دانش آموز در معرض خطر باشد، کودک کار یا کودک خیابانی یا جزو اتباع یا دارای معلولیت باشد) بنابراین از طریق نماد به آنها رسیدگی می‌شود.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه عموما آسیب‌های اجتماعی در مدرسه تولید نمی‌شود ادامه داد: محل ظهور و بروز آسیب مدرسه است، از ابتدای دوره دوم ابتدایی شاهد بروز آسیب‌های اجتماعی هستیم ولی عموما علت آموزش و پرورش نیست.

تجلی نیا با بیان اینکه آموزش و پرورش اگر بخواهد نقش ایفا کند نه نیروی مورد نیاز دارد، نه بودجه، نه وظیفه ذاتی دارد و نه اگر اتفاقی بیفتد حمایت قانونی می‌شود عنوان کرد: هر مشکل دانش آموز متولی خود را دارد که باید دستگاه‌ها برای ارائه خدمات پای کار بیایند.

وی با بیان اینکه پیشگیری دارای ۲ بخش کنشی و واکنشی است که تفاوتشان در زمان مداخله است گفت: طبیعتا جنس پیشگیری در آموزش و پرورش باید پیشگیری کنشی باشد. دستگاه زمانی می‌تواند به دانش آموز مداخله ارائه کند که آسیب اتفاق افتاده باشد و به عموم بچه‌ها قبل از اتفاق دسترسی ندارد.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه نماد یک سند اعتلافی است که دستگاه‌های مختلف وظیفه ذاتی برای کمک دارند تا با همکاری، هم افزایی، ظرفیت‌ها، امکانات و برنامه‌ها به ارائه خدمت به دانش آموزان نیازمند بپردازند افزود: نماد یک نخ تسبیح است که تمام دستگاه‌هایی که باید به دانش آموزان نیازمند ارائه خدمت کنند کنار هم نخ می‌کند و چرخ دنده‌ها را در کنار هم قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه ۸۰ درصد طرح سطح پیشگیری است افزود: به دانش آموزان آموزش مهارت‌های خود مراقبتی، به اولیاء آموزش مهارت‌های فرزند پروری، به همکاران آموزش مهارت‌های کنترل کلاس، مدیریت کلاس با توجه به حفظ سلامت روان دانش آموزان در ابعاد مختلف، همچنین ارائه مهارت‌های خود مراقبتی به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه فرایند دوم نماد غربالگری است ادامه داد: آیین نامه قانون حمایت از اطفال و نوجوانان ماده ۴۴، آموزش و پرورش را مکلف کرده، کلیه دانش‌آموزان مدارس دولتی و غیردولتی را از جهت تحصیلی و رفتاری در سامانه از طریق برنامه نماد، مورد رصد و پایش قرار دهند.

تجلی نیا ادامه داد: مدیر مدرسه مکلف است با شناسایی دانش آموزان در معرض خطر یا بزه دیده ضمن ارائه خدمات آموزشی، مشاوره فردی و خانوادگی، انجام مداخلات مختصر ضروری، حسب موضوع وقتی دانش آموز نیازمند معاضدت‌های قضایی، انتظامی و حمایت‌های اجتماعی است آنها را به بهزیستی یا دفتر حمایت از اطفال و نوجوانان دادگستری معرفی و ارجاع دهد.

وی با بیان اینکه در نماد، غربالگری پایه شامل دو بخش روان شناختی و آسیب‌های اجتماعی است گفت: در بخش روان شناختی، دانش آموزان پایه‌های مختلف، متناسب با مقتضیات، نیاز، سن و شرایط آزمون‌های غربالگری برای آنها طراحی می‌شود افزود: در دوره ابتدایی دو نسخه روانشناختی مربوط به والدین و آموزگار داریم.

تجلی‌نیا با بیان اینکه تا سال ۱۴۰۰-۱۴۰۱ آخرین سال غربالگری نماد، ۹۶۰ هزار دانش آموز غربال شدند ادامه داد: امسال غربالگری وسعت داده شده و تا امروز بیش از شش میلیون و ۶۰۰ هزار دانش آموز در پایه‌های سوم، پنجم، هفتم، هشتم و دهم غربالگری روان شناختی شده‌اند.

وی با بیان اینکه هشت خرده مقیاس بررسی شده شامل بیش فعالی، پرخاشگری، افسردگی، اضطراب، نقص در انجام تکالیف تحصیلی، نقص در خودفرمانی و خودگردانی به نوعی خود کنترلی، رفتار‌های خود آسیب رسان و سوء استفاده، هستند گفت: در دوره ابتدایی پایه اول هم غربالگری انجام شده است.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش یکی از درگاه‌های آسیب اجتماعی را میزان پیشرفت تحصیلی عنوان کرد و ادامه داد: وقتی دانش آموز دچار افت تحصیلی می‌شود، دچار شکست تحصیلی و ترک تحصیل می‌کند، از مدرسه خارج می‌شود و در بسیاری از موارد درگاهی برای ورود به آسیب‌های اجتماعی به وجود می‌آید.

تجلی نیا با بیان اینکه قانون حمایت از اطفال و نوجوانان می‌گوید دانش آموز تا وقتی در مدرسه است از آسیب‌های اجتماعی تا حد زیادی مصون است عنوان کرد: وقتی دانش آموز از مدرسه خارج شود به نوعی احتمال درگیر شدن با آسیب‌های اجتماعی افزایش می‌یابد.

وی با بیان اینکه اختلالات یادگیری اگر به موقع شناسایی و درمان نشود خیلی سریع بر افت تحصیلی، شکست تحصیلی و ترک تحصیل فرد تاثیر می‌گذارد اظهار کرد: بنابراین در پایه اول، آزمون غربالگری اختلالات یادگیری برای اولین بار در سطح کشور طراحی و اجرا شد.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه غربالگری نماد دو مرحله دارد افزود: در مرحله اول همه توسط نیروی غیر متخصص غربال و اگر دانش آموزی در مرحله یک قرمز شود به مرحله دوم غربال ارجاع داده می‌شود و در مرحله دوم که تشخیص یا مصاحبه تشخیصی است نیروی تخصصی کار غربال را انجام می‌دهد.

تجلی نیا فرایند سوم نماد را مداخله مختصر عنوان کرد و گفت: این مداخله وظیفه کلیه پرسنل و کارکنان مدرسه (مدیر، معاون، مربی) غیر از مشاور است، زیرا مشاور وظیفه مداخله تخصصی را دارد.

وی با بیان اینکه در نماد سه ورودی سطح نشانگان، پیمایش غربالگری (کل بچه‌ها غربال شوند) و فوریت‌ها وجود دارد گفت: دانشگاه فرهنگیان در این خصوص می‌تواند نقش بزرگی داشته باشد؛ دانشجو معلم‌ها آینده معلمان کشور را می‌سازند بنابراین باید آموزش‌های خیلی عمیق و دقیقی به آن‌ها ارائه شود.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در سند نظام جامع مصوب شورای عالی آموزش و پرورش با امضای رئیس جمهور ۲۰ نمره از ارزشیابی کلیه کارکنان آموزش و پرورش به ایفای نقش در حوزه تربیت، راهنمایی و مشاوره داده می‌شود ادامه داد: عملیاتی کردن این بند می‌تواند به فرایند نماد در مدارس کمک کند.

تجلی نیا با بیان اینکه نماد، معلم محور است گفت: اگر معلم آموزش خوب ببیند، انگیزه داشته باشد، وظایفش را به خوبی ایفا کند ما هم در بخش پیشگیری، غربالگری و درمان به موقع و موثر خیلی جلو خواهیم رفت.

وی با بیان اینکه در طول سال گذشته آموزش‌های حضوری برای مشاورین، رابطین مشاوره، اولیا، مدیران مدارس به شکل مجازی برگزار شد گفت: امیدواریم بابهبود وضعیت اعتبارات در حجم وسیع بتوان قانون حمایت از اطفال نوجوانان و نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان را به کلیه آموزگاران، دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان و مدیران مدارس ارائه کنیم.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش فرآیند چهارم را درمان عنوان کرد و افزود: در بخش درمان طبق سند نظام جامع آموزش و پرورش هسته‌های مشاوره به مراکز مشاور ارتقاء و مکان مستقل با هر ناحیه و منطقه، ارائه خدمات مشاور مراقبتی می‌دهند.

تجلی نیا با بیان اینکه تاکنون نزدیک به ۷۰۰ مرکز مشاور راه اندازی شده است ادامه داد: تخصیص نیرو به آنها تعلق گرفته و به مرور مراکز تجهیز می‌شوند، این مراکز بازو‌های عملیاتی نماد در سطح ناحیه، منطقه و شهرستان هستند.

وی فرایند پنجم را ارجاع دانش آموزان نیازمند معاضدت قضایی، حمایتی، مراقبتی و حمایت‌های اجتماعی به دستگاه‌های مربوطه عنوان کرد و گفت: ارزیابی وضعیت دانش آموز انجام و در نهایت اقدامات لازم انجام می‌شود.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در برنامه نماد، سازمان برنامه و بودجه رئیس برنامه، قوه قضاییه نایب رئیس و آموزش و پرورش دبیر این برنامه در سطح کشور هستند افزود: آیین نامه اجرایی نماد ابتدا در شورای سیاست گذاری نماد، سپس در شورای اجتماعی کشور مصوب شد که ظرف روز‌های آینده به دستگاه‌ها برای اجرا ابلاغ می‌شود.

تجلی نیا با بیان اینکه دو بخش مهم ضمانت اجرایی ارائه خدمت به دانش‌آموزان است گفت: حضور پررنگ استانداران در جلسات شورای نماد، نظارت و پیگیری وزارت دادگستری بخصوص مرجع ملی کودک در بخش پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه تاثیرگذار است.

وی با بیان اینکه نماد صرفا برنامه و مسیر صحیح برای خدمت به دانش آموزان است عنوان کرد: این کار نیازمند پای کار آمدن دستگاه ها، اعتماد دانش آموزان، اولیاء و آموزگاران برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و مصون کردن آنها با ارائه آموزش‌های خودمراقبتی است تا اگر کسی درگیر شود در مراحل اولیه شناسایی و ارائه خدمات ببیند.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در نماد اصولی مانند حفظ رعایت اخلاق حرفه ای، محرمانگی اطلاعات وجود دارد گفت: هر چند سال یکبار اطلاعات پاک می‌شود.

تجلی نیا یکی از اصول نماد را دریافت خدمات مراقبتی دانش‌آموز در حین دریافت خدمات آموزشی عنوان کرد و افزود: هدف این است دانش آموز از خانواده هم جدا نشود.

وی به طرح همیار مشاور اشاره کرد و گفت: این طرح در دوره اول و دوم متوسطه اجرا می‌شود؛ در این طرح دانش آموزان کاندید، یک دانش آموز را به عنوان همیار مشاور انتخاب می‌کنند تا با دریافت آموزش‌های خاص، به خود و سایر دانش آموزان در جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی ایفای نقش می‌کند.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در آموزش و پرورش با کمبود نیروی مشاور مواجهیم ادامه داد: امسال ۶۰۰۰ نیروی مربی سبک زندگی که وظایف مراقب سلامت، معلم ورزش، مربی تربیتی و مشاور دارند و همچنین ۸ هزار نفر مربی مشاور استخدام می‌شوند تا کمبود‌ها جبران شود.

تجلی نیا به خط ۱۵۷۰ اشاره کرد و گفت: خط ملی نماد، خط فوریت و مشاوره است. در ایام هدایت تحصیلی نیز نقش هدایت تحصیلی به دانش آموزان را برعهده داشت؛ مشاوران آموزش و پرورش از ساعت هشت صبح تا هشت شب پاسخ گوی افراد هستند.

وی با بیان اینکه دانش آموز بداند وقتی بهم ریخت و نیازمند گوش شنوا بود یک خط است که می‌تواند تماس بگیرد، مسئله و مشکلاتش را مطرح و افرادی به مشکلاتش گوش و راهکار عملیاتی ارائه می‌دهند عنوان کرد: در تلاش هستیم این خط سه رقمی شود، اکنون این تماس‌ها رایگان بوده و فقط هزینه تلفن برای دانش آموز محاسبه می‌شود.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه هدایت تحصیلی نقش پر رنگی در بحث آسیب‌های اجتماعی دارد گفت: در آزمون توانایی و رغبت تاکنون بیش از ۹۱ درصد شرکت کرده و تا آخر اردیبهشت فرصت برای شرکت وجود دارد.

تجلی نیا به عوامل موثر در بخش پیشگیری اشاره و اظهار کرد: دو دسته عوامل محافظت کننده و عوامل خطر وجود دارد که ارتقای عوامل محافظت کننده و کاهش عوامل خطر هدف اصلی است. اگر بخواهیم در حوزه پیشگیری در آموزش و پرورش اقدامات موثر انجام دهیم باید به هر دو دسته عوامل توجه کنیم.

منبع: ایسنا

باشگاه خبرنگاران جوان علمی پزشکی آموزش و پرورش